(ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2007 - ÔÅÕ×ÏÓ 42)
Αριθμός απόφασης: 3189/2006
Τμήμα: ΣτΕ Ολομέλεια
Πρόεδρος: Γ. Παναγιωτόπουλος
Εισηγητής: Ε. Αντωνόπουλος
Για την τελείωση των τυπικών νόμων και των προεδρικών διαταγμάτων, αλλά και των λοιπών κανονιστικού χαρακτήρα διοικητικών πράξεων, απαιτείται η δημοσίευσή τους, ως συστατικό στοιχείο του κύρους τους. Διάταξη νόμου που επιχειρεί να προσδώσει αναδρομικά κύρος σε κανονιστική υπουργική απόφαση που είναι ανυπόστατη, λόγω μη δημοσιεύσεώς της στην ΕτΚ, είναι αντίθετη προς το Σύνταγμα και, άρα, ανίσχυρη, μη θιγομένης, πάντως, της ισχύος της για το μέλλον. Ανυπόστατη λόγω μη δημοσίευσης στο ΦΕΚ κανονιστικής απόφασης του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας σχετικά με τις εισφορές στο ΝΑΤ των Θ/Γ πλοίων.
Άρθρα: 4 παρ. 4 ν. 2575/1998, 42 παρ. 1, 35 Σ. Απόφ. ΥΕΝ 30372/22.4.1981
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
[…] 5. Επειδή, στο άρθρο 84 του Π.Δ. 913/1978 (Α΄ 220) ορίζεται ότι: «1) Οι ναυτικοί μέλη συγκεκροτημένων πληρωμάτων ελληνικών πλοίων και αντιστοίχως οι πλοιοκτήται τούτων, καταβάλλουν τακτικάς μηνιαίας εισφοράς ως ακολούθως: … 2) Ως μισθός επί του οποίου υπολογίζονται αι τακτικά μηνιαίαι εσφοραί λαμβάνεται ο διά των εν ισχύι εκάστοτε συλλογικών συμβάσεων ή ελλείψει τούτων ο διά αποφάσεως του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας οριζόμενος …». Με τη διάταξη αυτή εισάγεται ο γενικός κανόνας ότι ως μηνιαίος μισθός, επί του οποίου υπολογίζονται οι τακτικές μηνιαίες εισφορές που καταβάλλουν στο Ν.Α.Τ. τα μέλη των πληρωμάτων Ελληνικών πλοίων και οι πλοιοκτήτες τους, είναι ο μισθός ο οποίος προβλέπεται από τη συλλογική σύμβαση που ισχύει κάθε φορά για τη συγκεκριμένη κατηγορία ναυτικών ή, αν τέτοια σύμβαση δεν έχει υπογραφεί, ο μισθός που ορίζεται με απόφαση του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας (Σ.Ε. 2823, 1888/2004). […] Στη συνέχεια, κατ' εξουσιοδότηση της διατάξεως του άρθρου 84 παρ. 10 του Π.Δ. 913/1978 κατά την οποία: Δι' αποφάσεων του Διοικητικού Συμβουλίου του Ν.Α.Τ., εγκρινομένων υπό του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας δύνανται να αυξομειούνται αι εν εδαφίοις α΄ και β΄ της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου εισφοραί και να καθορίζωνται άλλως η κλίμαξ χωρητικότητος μέχρι 1.500 κόρων, εκδόθηκε η 30372/22.4.1981 απόφαση του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, με τίτλο «Καθορισμός εισφορών διά τα υπό Ελληνική και ξένη σημαία Θ/Γ πλοία», η οποία δεν δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (υπ' αριθμ. 5412.1/3/5.3.2003 έγγραφο του Ν.Α.Τ. προς το Δικαστήριο). Με την απόφαση αυτή καθορίστηκαν οι υπέρ του Ν.Α.Τ. εισφορές των θαλαμηγών υπό Ελληνική σημαία πλοίων ως ακολούθως: «α) Θ/Γ μέχρι 100 κόρων ολικής χωρητικότητας όμοιες με τις καταβαλλόμενες και από Π/Κ χωρητικότητας μέχρι 80 κ.ο.χ. β) Θ/Γ από 100 έως 299 κ.ο.χ. όμοιες με τις καταβαλλόμενες από τα Ε/Γ Ακτοπλοϊκά χωρητικότητας μέχρι 500 κ.ο.χ. γ) Θ/Γ από 300 κ.ο.χ. και άνω όμοιες με τις καταβαλλόμενες από Ε/Γ Μεσογειακά». Κατόπιν, με το άρθρο 5 παρ. 5 του Ν. 2390/1996 (Α΄ 54) ορίσθηκε ότι: «Οι τακτικές μηνιαίες εισφορές ναυτικών και πλοιοκτητών επαγγελματικών τουριστικών πλοίων του ν. 438/1976, όπως εκάστοτε ισχύει, είναι οι αυτές με τις αντίστοιχες των συλλογικών συμβάσεων, που συνομολογούνται από την Πανελλήνια Ναυτική Ομοσπονδία (Π.Ν.Ο.) για πλοία αντίστοιχης χωρητικότητας και δεν μπορεί να είναι κατώτερες από αυτές που καταβάλλονται για υπηρεσία ναυτικού σε ακτοπλοϊκά Φ/Γ - M/S μέχρι 500 κ.ο.χ. Οι ναυτικοί αυτοί κατατάσσονται συνταξιοδοτικά ανάλογα με τη συλλογική σύμβαση της Π.Ν.Ο., με βάση την οποία καταβάλλουν τις εισφορές τους». Τέλος, στην παρ. 4 του άρθρου 4 του Ν. 2575/1998 (ΦΕΚ 23 Α΄), ο οποίος δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 4.2.1998 και άρχισε να ισχύει από την ημερομηνία αυτή, ορίζονται τα εξής: «α) Οι εισφορές στο Ν.Α.Τ., για το χρονικό διάστημα μέχρι και 21 Μαρτίου 1996, των τουριστικών πλοίων που προβλέπονται από τις διατάξεις του ν. 438/1976 υπολογίζονται ως ακολούθως: ι) Για πλοία με ελληνική σημαία: αα) μέχρι εκατό (100) κ.ο.χ. ίδιες με αυτές που καταβάλλονται από ιστιοφόρα - πετρελαιοκίνητα μέχρι ογδόντα (80) κ.ο.χ., ββ) μέχρι διακοσίων ενενήντα εννιά (299) κ.ο.χ., ίδιες με αυτές που καταβάλλονται από επιβατηγά - ακτοπλοϊκά πλοία μέχρι πεντακόσια (500) κ.ο.χ., γγ) άνω των τριακοσίων (300) κ.ο.χ., ίδιες με αυτές που καταβάλλονται από επιβατηγά - μεσογειακά πλοία. ιι) Για πλοία με ξένη σημαία συμβεβλημένα με το Ν.Α.Τ. ισχύουν αναλόγως οι διατάξεις του ανωτέρω αριθμού 1. Οι εισφορές υπολογίζονται σε δραχμές και καταβάλλονται σε ελεύθερο συνάλλαγμα λιρών Αγγλίας, δολαρίων Η.Π.Α. που μετατρέπονται με την επίσημη τιμή αγοράς συναλλάγματος που ισχύει κατά την ημέρα της μετατροπής. β) Χρηματικές απαιτήσεις πλοιοκτητών τουριστικών πλοίων, που προβλέπονται από τις διατάξεις του ν. 438/1976 κατά του Ν.Α.Τ., που προέκυψαν από τον υπολογισμό από αυτό των εισφορών, σύμφωνα με το ανωτέρω στοιχείο α΄ της παραγράφου αυτής, παραγράφονται και τυχόν εκκρεμείς δίκες καταργούνται, εφόσον δεν έχουν εκδοθεί αμετάκλητες δικαστικές αποφάσεις. Ποσά από σχετικές υποθέσεις που έχουν καταβληθεί από το Ν.Α.Τ. σε εκτέλεση δικαστικών αποφάσεων δεν αναζητούνται». Στην αιτιολογική έκθεση της προαναφερόμενης διάταξης αναφέρεται ως σκοπός της ρύθμισης που εισάγεται με αυτή είναι η επανάληψη της ρυθμίσεως της αποφάσεως του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας του έτους 1981 και η κατοχύρωση των απαιτήσεων του Ν.Α.Τ. που είχαν ως έρεισμα την προαναφερόμενη απόφαση και για τις οποίες υπήρχαν δικαστικοί αγώνες, και δεν είχε εκδοθεί αμετάκλητη δικαστική απόφαση.
6. Επειδή, από τα άρθρα 42 παρ. 1 και 35 παρ. 1 του Συντάγματος προκύπτει η βασική αρχή, ότι για την τελείωση των τυπικών νόμων και των προεδρικών διαταγμάτων, αλλά και των λοιπών κανονιστικού χαρακτήρα διοικητικών πράξεων, απαιτείται η δημοσίευσή τους, ως συστατικό στοιχείο του κύρους τους. Με τη δημοσίευση αυτή η θεσπιζόμενη ρύθμιση καθίσταται προσιτή στους πολίτες και δημιουργείται τεκμήριο γνώσης της. Περαιτέρω, σε αρμονία με τη συνταγματική αυτή επιταγή, προβλέπεται με τα άρθρα 1 και 2 του ν. 301/1976 (φ. 91) ότι οι κανονιστικού χαρακτήρα πράξεις των Υπουργών ή Υφυπουργών και οποιουδήποτε άλλου οργάνου της Διοίκησης δημοσιεύονται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, εκτός αν με ειδική διάταξη νόμου προβλέπεται δημόσια γνωστοποίηση με άλλο πρόσφορο μέσο (ΣΕ 4109/1999 Ολομ., 3136/1989 Ολομ., 2998/1998 Ολομ.). Συνεπώς, διάταξη νόμου που επιχειρεί να προσδώσει αναδρομικά κύρος σε κανονιστική υπουργική απόφαση που είναι ανυπόστατη, λόγω μη δημοσιεύσεώς της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, είναι αντίθετη προς τις προαναφερθείσες συνταγματικές διατάξεις και, άρα, ανίσχυρη, μη θιγομένης, πάντως, της ισχύος της για το μέλλον. Λόγω δε του ανισχύρου της νομοθετικής ρύθμισης, που επιχειρεί, μη επιτρεπτώς, κατά τα ανωτέρω, να προσδώσει αναδρομικώς κύρος σε ανυπόστατη ουσιαστική κανονιστική ρύθμιση, καθίστανται επίσης ανίσχυρες και οι ερειδόμενες επ' αυτής ρυθμίσεις του νόμου, που προβλέπουν παραγραφή των αξιώσεων, καθώς και κατάργηση των εκκρεμών σχετικών δικών.
7. Επειδή, στη συγκεκριμένη περίπτωση με τη διάταξη του άρθρου 4 παρ. 4 του Ν. 2575/1998, όπως προκύπτει και από την εισηγητική έκθεση που συνοδεύει τη διάταξη αυτή και παρατίθεται σε προηγούμενη σκέψη, επιχειρείται κατ' ουσίαν η αναδρομική πρόσδοση κύρους στην ανυπόστατη, λόγω μη δημοσιεύσεώς της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, υπ' αριθμ. 30372/22.4.1981, απόφαση του Υπουργού Εμπορικής Ναυτιλίας, με συνέπεια την πρόσδοση νομίμου ερείσματος στις ατομικές διοικητικές πράξεις που εκδόθηκαν βάσει της αποφάσεως αυτής. Συνεπώς, σύμφωνα με όσα έχουν εκτεθεί στην προηγούμενη σκέψη, η διάταξη του άρθρου 4 παρ. 4 του Ν. 2575/1998 δεν είναι εφαρμοστέα, ως αντίθετη προς τα άρθρα 42 παρ. 1 και 35 του Συντάγματος.
