(ΜΑΡΤΙΟΣ - ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2013 - ÔÅÕ×ÏÓ 78)
Αριθμός απόφασης: ΑΠ 1158/2013
Τμήμα: Τμήμα: Ζ΄
Πρόεδρος: Δήμητρα Παπαντωνοπούλου, (Προεδρεύουσα Αρεοπαγίτης)
Εισηγητής: Πάνος Πετρόπουλος
Αιτιολογία απόρριψης αυτοτελών ισχυρισμών αναγνώρισης των ελαφρυντικών περιστάσεων της ώθησης στην πράξη διατελώντας υπό την επίδραση σοβαρής απειλής και από ανάρμοστη συμπεριφορά του παθόντος και της καλής συμπεριφοράς μετά την πράξη εντός σωφρονιστικού καταστήματος.
Νομικές Διατάξεις: άρ. 84, παρ. 2, περ β’, γ’, ε’ ΠΚ, 139, 333, 510 παρ. 1 στοιχ. Δ’ ΚΠΔ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
[…] Όσον αφορά την ελαφρυντική περίσταση ότι ο υπαίτιος ωθήθηκε στην πράξη του διατελώντας υπό την επίδραση σοβαρής απειλής, η απειλή ή η επιβολή πρέπει να μην υπάγεται στο άρ. 21 ΠΚ ή να μη συνιστούν ψυχολογική βία που περιάγει το δράστη σε κατάσταση ανάγκης. Η σοβαρότητα της απειλής κρίνεται με κριτήριο τις υποκειμενικές παραστάσεις του δράστη και να έχει γνώμονα τον μέσο άνθρωπο. Αρκεί ότι ο δράστης αισθάνθηκε πράγματι ότι ήταν σε κίνδυνο συνεπεία της απειλής. Σχετικά με τη σοβαρή απειλή, κάτω από την οποία ο δράστης διέπραξε το έγκλημα, αυτή μπορεί να στρέφεται κατά του προσώπου ή της περιουσίας ή της τιμής του δράστη ή του συζύγου του ή στενών συγγενών του. Ο βαθμός της σχέσεως ερευνάται επίσης υποκειμενικά.
[…] Για την αναγνώριση της ελαφρυντικής περιστάσεως της καλής συμπεριφοράς μετά την πράξη, πρέπει η συμπεριφορά αυτή να εκτείνεται σε μεγάλο σχετικά χρονικό διάστημα και υπό καθεστώς ελευθερίας του υπαιτίου, διότι τότε μόνον η επιλογή του αντανακλά στη γνήσια ψυχική του στάση και παρέχει αυθεντική μαρτυρία ως προς την ποιότητα του ήθους του και της κοινωνικής προδιαθέσεώς του, ήτοι απαιτείται, εκτός από το μεγάλο σχετικά χρονικό διάστημα, η συνδρομή και άλλων περιστατικών δηλωτικών της αρμονικής διαβιώσεως του δράστη μετά την πράξη. Όμως, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, δεν μπορεί να αποκλεισθεί η συνδρομή της ελαφρυντικής αυτής περιστάσεως στον κρατούμενο από μόνο το γεγονός ότι αυτός κρατείται και ότι εξ αυτής της καταστάσεώς του, λόγω του πειθαναγκασμού του στους κανόνες λειτουργίας της φυλακής, δεν μπορεί να μη ληφθεί υπόψη η τυχόν βελτίωση της συμπεριφοράς του, η οποία (βελτίωση) κατά το διάστημα της κράτησής του προδήλως εκδηλώνεται μόνο με θετική συμπεριφορά. Τούτο γιατί, σε διαφορετική περίπτωση και, πέραν των όποιων προνομίων που προβλέπει ο Σωφρονιστικός Κώδικας και είναι ενδεχόμενο να τύχει ο κρατούμενος κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού του, θα οδηγούσε όχι μόνο στην εξάλειψη, αλλά ενδεχομένως και στον περιορισμό της πιθανότητας βελτίωσης του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του καταδικασθέντος και ήδη κρατουμένου. Η παραδοχή δε της συνδρομής της ελαφρυντικής αυτής περιστάσεως τελεί υπό την αυτονόητη προϋπόθεση ότι η συμπεριφορά του εντός του σωφρονιστικού καταστήματος είναι προδήλως διακριτή της συνήθους νομοταγούς συμπεριφοράς του κρατούμενου και συγκροτεί όλως εξαιρετική συμπεριφορά του. […]
Για τη θεμελίωση των αυτοτελών ισχυρισμών της ώθησης του κατηγορουμένου στην πράξη διατελώντας υπό την επίδραση σοβαρής απειλής και από ανάρμοστη συμπεριφορά της θανούσας ο συνήγορός του επικαλέσθηκε ότι προηγήθηκαν έντονες επανειλημμένες και συνεχείς απειλές και εκβιάσεις για ορατό κίνδυνο της ζωής του ιδίου, της συζύγου και των τέκνων του, ότι η συσσωρευμένη πίεση, που ασκείτο στο πρόσωπό του μέσω τηλεφωνημάτων και συνεχών επισκέψεων για χρόνια, ήταν αυξητικά κλιμακούμενης δυναμικής και κατέληξε το τελευταίο διάστημα σε πράξεις βίας απέναντί του και ότι ο φίλος της θανούσας οπλοφορούσε και του επέδειξε το όπλο του, ώστε να αντιληφθεί τη σοβαρότητα των απειλών που δεχόταν. Ότι η ψυχική υπερδιέγερσή του, ο έντονος φόβος του και η δυσβάσταχτη ψυχολογική πίεση που δεχόταν, εντάθηκε πολλαπλώς το τελευταίο τριήμερο πριν την 10-10-2008, καθώς είχαν εκπλειστηριαστεί δύο ακίνητά του και ότι την ημέρα του συμβάντος η θανούσα του επιτέθηκε εξυβρίζοντας και απειλώντας τον και τον έπιασε από τον γιακά και μετά από τα ρούχα φωνάζοντας και βρίζοντάς τον με τις φράσεις «αλήτη θα το πληρώσεις ακριβά» και απειλώντας τον ότι, αν δεν την εξοφλήσει ή δεν της δώσει αμέσως χρήματα, «δεν εγγυάται για τίποτα», ενώ του τόνισε ότι από στιγμή σε στιγμή θα ερχόταν και ο φίλος της, ο οποίος με άσκηση απειλής κατά της σωματικής ακεραιότητας και της ζωής του και των μελών της οικογένειάς του, του προξένησε τρόμο και ανησυχία, με σκοπό να λάβει από αυτόν για λογαριασμό της τοκογλυφικά ωφελήματα και ο οποίος κατά την ημέρα της τελέσεως της πράξεώς του συνελήφθη για παράνομη οπλοφορία.
[…] Το Δικαστήριο όσον αφορά στην απόρριψη της ελαφρυντικής περίστασης της καλής συμπεριφοράς για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την τέλεση της πράξεώς του, δεν είχε υποχρέωση να απαντήσει ούτε να αιτιολογήσει την απορριπτική του κρίση, αφού η επίδειξη από μέρους του αναιρεσείοντος καλής συμπεριφοράς, κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού του, δεν υπήρξε αποτέλεσμα ελεύθερης διαβίωσής του στην κοινωνία, όπου καθημερινά δοκιμάζεται η παραβατικότητά του, αλλά προϊόν εξαναγκαστικής συμπεριφοράς του, ενόψει του κανονισμού λειτουργίας του σωφρονιστικού καταστήματος και πειθαναγκασμού του. Η δε επικαλουμένη συμπεριφορά του δεν συνιστά προδήλως διακριτή της συνήθους συμπεριφοράς του κρατούμενου και εξαιρετική συμπεριφορά.
Ειδικότερα, ότι κατά τους ισχυρισμούς του ως αρχιμάγειρας των φυλακών είναι αξιόπιστος και οργανωτικός, ότι κατευθύνει στο χώρο των μαγειρείων αρκετούς κρατουμένους, προκειμένου η σίτιση του συνόλου αυτών να επιτευχθεί έγκαιρα και απρόσκοπτα, ότι βοήθησε στην οργάνωση των μαγειρείων, ότι διαμόρφωσε το πρόγραμμα του συσσιτίου των κρατουμένων, ότι ασχολείται με την τροφοδοσία, είχε κατά την εκτέλεση της εργασίας του υπό τον έλεγχο του μαχαίρια, και παρασκεύαζε γλυκά που απαιτούσε το εβδομαδιαίο πρόγραμμα, είναι υποχρέωσή του προς συνεπή και αποτελεσματική εκτέλεση της εργασίας που ανέλαβε και για την οποία δικαιούται ευεργετημάτων. Επίσης, ότι κατά τακτά χρονικά διαστήματα, οικειοθελώς επιμελείται και οργανώνει την παρασκευή άρτου και εργάζεται καθημερινά καθώς και τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες δεν συνιστά προδήλως εξαιρετική συμπεριφορά. Τέλος, ότι παρέδωσε μαχαίρι που βρέθηκε σε δίσκο συσσιτίου και δεν έλειψε αντικείμενο από την αποθήκη της οποίας ήταν υπεύθυνος, αποτελούσε εκτέλεση νομικής του υποχρεώσεως.
[…] Ως προς την απόρριψη των ελαφρυντικών περιστάσεων του άρ. 84 παρ. 2 β΄ και γ΄ ΠΚ, η προσβαλλόμενη απόφαση διέλαβε την αναγκαία ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, καθώς η έλλειψη της συνδρομής των προϋποθέσεών τους καταφάσκεται από το ότι η παθούσα τα τελευταία δύο χρόνια δάνεισε στον αναιρεσείοντα το ποσόν των 95.000 ευρώ, σε εξόφληση του οποίου εκείνος της έδωσε 51 πλαστογραφημένες από τον ίδιο συναλλαγματικές, ότι από δική του υπαιτιότητα (παιγνίδια στο καζίνο) είχε βρεθεί σε δεινή οικονομική θέση, με αποτέλεσμα να δανείζεται από συγγενείς και φίλους, μεταξύ των οποίων και η θανούσα, η οποία τον επισκεπτόταν στο κατάστημά του ζητώντας την επιστροφή των χρημάτων της, ότι ο ίδιος γνώριζε ότι θα τον επισκεπτόταν στο κατάστημά του τη συγκεκριμένη ημέρα και ώρα, αφού αυτός της είχε ορίσει συνάντηση με το πρόσχημα της επιστροφής μέρους του δανεισθέντος κεφαλαίου και ότι -και στην περίπτωση ακόμη που λογομάχησαν- δεν μπορούσε, λόγω της σωματικής διαπλάσεως της παθούσας, να αισθανθεί απειλή από τυχόν επίθεση αυτής εναντίον του.
