Αριθμός απόφασης: 1543/2018
Τμήμα: Ε΄
Πρόεδρος: Μαρία Χυτήρογλου, Αντ/δρος
Εισηγητής: Ναυσικά Φράγκου, Εισαγγελέας: Ιωάννης Αγγελής
Ποινική ευθύνη του νόμιμου εκπροσώπου εταιρείας για παραβίαση των κανόνων υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων σε ναυπηγικές εργασίες. Για να θεμελιωθεί ποινική ευθύνη του νόμιμου εκπροσώπου απαιτείται να προσδιορίζονται στην απόφαση τα πραγματικά εκείνα περιστατικά από τα οποία προκύπτει η ιδιότητα του κατηγορουμένου ως νόμιμου εκπροσώπου της εταιρείας, κατά τον κρίσιμο χρόνο, δηλαδή τα πραγματικά περιστατικά στα οποία θεμελιώνεται η εξουσία εκπροσώπησης της εταιρείας από τον κατηγορούμενο, και δεν αρκεί μόνο ο απλός χαρακτηρισμός του ως νόμιμου εκπροσώπου. Αναιρείται η καταδικαστική απόφαση.
Άρθρα 1, 2 παρ. 3, 3, 19 παρ.1, 36 περ. α΄ π.δ. 70/1990, 25 ν. 2224/1994, 1, 2, 3, 12, 13, 19, 20 ν. 959/1979, 510 παρ. 1 περ. Δ΄ ΚΠΔ.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
[…] Με το π.δ. 70/1990 … […] Πεδίο εφαρμογής … σύμφωνα με το άρ. 1 είναι οι ναυπηγικές και ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες. Υποχρέωση για την λήψη και τήρηση των μέτρων υγιεινής και ασφάλειας έχουν σύμφωνα με το άρ. 3 ο κύριος του έργου, ο εργολάβος, ο υπεργολάβος και ο παρέχων το χώρο ενώ ο τεχνικός ασφάλειας και οι εργαζόμενοι έχουν τις αρμοδιότητες και τις υποχρεώσεις που προδιαγράφονται στα αντίστοιχα άρθρα. Κύριος του έργου σύμφωνα με όσα προβλέπονται στην παράγραφο 3 [του άρ. 2 του π.δ. 70/1990] είναι ο πλοιοκτήτης, εφοπλιστής, νομέας κάτοχος του πλοίου ή άλλης πλωτής κατασκευής όπου εκτελείται ύστερα από εντολή του και για λογαριασμό του ναυπηγοεπ[ι]σκευαστικό έργο. Ως παρέχων τον χώρο και εντεύθεν υπόχρεος σε τήρηση μέτρων ασφαλείας είναι ο ιδιοκτήτης ή ο εκμεταλλευόμενος τον χώρο ή τις εγκαταστάσεις που εκτελείται το ναυπηγοεπ[ι]σκευαστικό έργο ενώ τεχνικός ασφαλείας ο κάτοχος άδειας για τη[ν] έκδοση του πιστοποιητικού απαλλαγής από τα επικίνδυνα αέρια. Οι υποχρεώσεις των άνω προσώπων είναι σύμφωνα με το άρ. 19 παρ. Ια και 36α οι εξής: Κατά την εκτέλεση εργασιών σε χώρους στους οποίους υπήρχαν εύφλεκτα αέρια και για τους οποίους έχει εκδοθεί πιστοποιητικό απαλλαγής από επικίνδυνα αέρια για την εκτέλεση μόνο ψυχρών εργασιών πρέπει να παίρνονται οι παρακάτω προφυλάξεις: α) να μη χρησιμοποιείται φωτιστικό ή ηλεκτρικό εργαλείο που δεν είναι αντιεκρηκτικού τύπου, β) να μην υπάρχουν εργαλεία ή άλλα αντικείμενα ή να χρησιμοποιούνται υποδήματα, που είναι δυνατό να προξενήσουν σπινθήρες, γ) να μην υπάρχει ανοικτή φωτιά ή φλόγα, δ) να υπάρχει επαρκής εξαερισμός, ε) οι εργαζόμενοι να μη καπνίζουν ούτε να φέρουν σπίρτα, αναπτήρες κ.λπ.(19 παρ Ια) α) Οι φορητές λυχνίες (μπαλαντέζες) πρέπει να βρίσκονται σε άριστη κατάσταση, να τροφοδοτούνται με ηλεκτρικό ρεύμα χαμηλής τάσης μέχρι 42 VOLTS και τα φωτιστικά σώματα (λαμπτήρες) να καλύπτονται κατάλληλα κλπ.(36 παρ. α).
Σύμφωνα με την διάταξη του άρ. 25 ν. 2224/1994 το οποίο αφορά όλες τις περιπτώσεις παραβίασης των κανόνων υγιεινής και ασφάλειας των εργαζομένων για τους οποίους δεν προβλέπεται ειδική ποινική κύρωση και εφαρμόζεται ως εκ τούτου και στις περιπτώσεις παραβίασης όσων προβλέπονται στο π.δ. 70/1990 επιβάλλεται ποινή φυλάκισης ή χρηματική ποινή ή και [οι] δύο ποινές ενώ σε περίπτωση που τελούνται από αμέλεια φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή χρηματική ποινή.
Εξάλλου, έλλειψη της επιβαλλόμενης από τα άρ. 93 παρ. 3 του Συντ. και 139 του ΚΠΔ ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας της καταδικαστικής αποφάσεως, η οποία ιδρύει τον από το άρ. 510 παρ. 1 στοιχ. Δ’ του ίδιου Κώδικα λόγο αναιρέσεως, συντρέχει, όταν δεν εκτίθενται σ’ αυτή με πληρότητα, σαφήνεια και χωρίς αντιφάσεις ή λογικά κενά, τα πραγματικά περιστατικά που προέκυψαν από την αποδεικτική διαδικασία, στα οποία στηρίχθηκε η κρίση του δικαστηρίου για τη συνδρομή των αντικειμενικών και υποκειμενικών στοιχείων του εγκλήματος, οι αποδείξεις που τα θεμελιώνουν και οι νομικοί συλλογισμοί, με τους οποίους υπήγαγε τα περιστατικά αυτά στην ουσιαστική ποινική διάταξη που εφαρμόσθηκε (ΑΠ 122/2016). Η καταδικαστική δε απόφαση … στερείται της απαιτούμενης … αιτιολογίας, όταν δεν προσδιορίζονται σ’ αυτήν, με πληρότητα και σαφήνεια, επί εταιρίας, φερόμενης ως εργοδότη, τα πραγματικά περιστατικά από τα οποία προκύπτει η ιδιότητα και η θέση που είχε ο κατηγορούμενος στην εταιρεία αυτή, κατά τον κρίσιμο χρόνο, ώστε να ανακύπτει η υποχρέωσή του για την τήρηση των υποχρεώσεων που υπαγορεύονται από τις προαναφερθείσες διατάξεις του π.δ. 70/1990 και του ν. 2224/1994, και η μη συμμόρφωση προς τις οποίες επιφέρει τις ποινικές κυρώσεις του άρ. 25 παρ. 1 του ν. 2224/1994, χωρίς να αρκεί ο χαρακτηρισμός του ως «νόμιμου εκπροσώπου» της εταιρικής επιχείρησης (ΑΠ 1176/016).
Περαιτέρω, με το ν. 959/1979 θεσπίστηκε … η λεγόμενη «ναυτική εταιρία», η οποία είναι είδος κεφαλαιουχικής εταιρείας με νομική προσωπικότητα και έχει ομοιότητες με την ανώνυμη εταιρεία και την εταιρεία περιορισμένης ευθύνης. Σύμφωνα δε με τις διατάξεις των άρ. 1, 2 και 3 του ανωτέρω νόμου, η ναυτική εταιρεία, η οποία είναι εμπορική, έχει αποκλειστικό σκοπό την κυριότητα ελληνικών εμπορικών πλοίων, την εκμετάλλευση ή διαχείριση ελληνικών ή ξένης σημαίας εμπορικών πλοίων, η ιδρυτική εταιρική σύμβαση καταρτίζεται εγγράφως, καταχωρίζεται στο μητρώο ναυτικών εταιριών και σ’ αυτήν υπάρχει πρόβλεψη για την επωνυμία, την έδρα, το σκοπό και τη διάρκεια της εταιρείας, το εταιρικό κεφάλαιο και τις μετοχές, το διοικητικό συμβούλιο τη γενική συνέλευση, τα δικαιώματα των μετόχων, τη διάλυση και εκκαθάριση της περιουσίας της εταιρίας. Όπως δε ορίζεται στα άρ. 12, 13, 19 και 20 του ίδιου νόμου, το διοικητικό συμβούλιο της εταιρείας, τα μέλη του οποίου ορίζονται με την εταιρική σύμβαση ή εκλέγονται με απόφαση της γενικής συνέλευσης των μετόχων, είναι αρμόδιο να αποφασίζει για κάθε θέμα που αφορά στη διοίκηση της εταιρείας και στη διαχείριση της περιουσίας αυτής, έχει δε τη δυνατότητα να αναθέτει εν όλω ή εν μέρει, με απόφαση του, την άσκηση των εξουσιών ή των αρμοδιοτήτων του σε ένα ή περισσότερα μέλη του ή σε τρίτους, καθορίζοντας ταυτόχρονα και την έκταση των εξουσιών αυτών.
[…]... το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Πειραιώς, που δίκασε κατ’ έφεση … […] … κήρυξε τον κατηγορούμενο ένοχο του ότι: «Στον Πειραιά στις 6-3-2012 παρέβη με πρόθεση τις διατάξεις που αφορούν την υγιεινή και την ασφάλεια των εργαζομένων σε ναυπηγικές εργασίες και συγκεκριμένα όντας νόμιμος εκπρόσωπος της εταιρείας με την επωνυμία «...» πλοιοκτήτριας του Ε/Γ ... δεν είχε λάβει κάθε μέτρο που απαιτείται ώστε να εξασφαλίζονται οι εργαζόμενοι από κάθε κίνδυνο που μπορεί να απειλήσει την υγεία ή τη σωματική τους ακεραιότητα και συγκεκριμένα επέτρεψε την λειτουργία στο χώρο του μηχανοστασίου φορητών λυχνιών υπό τάση 220 V αντί του κανονικού 42 V και τα φωτιστικά σώματα των ανωτέρω λυχνιών δεν ήταν αντιεκρηκτικού τύπου» και έτσι όπως έκρινε το Δικαστήριο, δεν διέλαβε την απαιτούμενη, κατά τα άνω, αιτιολογία για τη θεμελίωση της περί ενοχής του αναιρεσείοντος κρίση του, υποπίπτοντας στην πλημμέλεια της έλλειψης ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας ... Κι αυτό, διότι στη συγκεκριμένη από την κατά παραδεκτή αλληλοσυμπλήρωση σκεπτικού και διατακτικού, αιτιολογία της προσβαλλόμενης αποφάσεως δεν παρατίθενται πραγματικά περιστατικά από τα οποία να προκύπτει η ιδιότητα και η θέση του κατηγορουμένου - αναιρεσείοντος στην ανωτέρω εταιρική επιχείρηση, αφού, σύμφωνα με τις προηγούμενες αναφορές, δεν αρκεί για την κατάφαση της ποινικής ευθύνης του τελευταίου ο χαρακτηρισμός του ως νομίμου εκπροσώπου της εταιρείας, αλλά απαιτείται να προσδιορίζονται τα πραγματικά περιστατικά από τα οποία να προκύπτει η ιδιότητα και η θέση του αναιρεσείοντα κατηγορουμένου στην Ναυτική Εταιρία με την επωνυμία «...» πλοιοκτήτρια του Ε/Γ ... η οποία κατά νόμον εκπροσωπείται από το διοικητικό της Συμβούλιο, αλλά αναφέρεται μόνο ότι αυτός είναι νόμιμος εκπρόσωπος αυτής, χωρίς να διευκρινίζεται πώς προκύπτει η εξουσία εκπροσωπήσεως της εταιρίας. Κατά συνέπεια όσων προεκτέθησαν, ο εις το άρθρο 510 παρ. 1 στοιχ. Δ ΚΠΔ ερειδόμενος λόγος αναιρέσεως ο οποίος εξετάζεται αυτεπαγγέλτως από τον Άρειο Πάγο, αν και δεν προτάθηκε, χάριν της ορθότερης άσκησης του αναιρετικού έργου (άρθρο 511 ΚΠΔ) με τον οποίο αποδίδεται στην προσβαλλομένη απόφαση η πλημμέλεια της ελλείψεως ειδικής και εμπεριστατωμένης αιτιολογίας είναι βάσιμος και πρέπει να γίνει δεκτός. […]
