Απόσπασμα
Με το άρ. 171 Ν. 3588/10.7.2007 "Πτωχευτικός Κώδικας", που ισχύει από 16.9.2007, θεσπίζεται ένα πτωχευτικό αδίκημα χρεοκοπίας, -καταργουμένης της διακρίσεως του προϊσχύσαντος δικαίου μεταξύ απλής και δόλιας χρεοκοπίας, του οποίου οι νομοτυπικές μορφές (ποινικές υποστάσεις) περιγράφονται στο εν λόγω άρθρο. Στην παρ. 1 του άρθρου τούτου ορίζεται, ότι "με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο (2) ετών και χρηματική ποινή τιμωρείται όποιος, κατά την ύποπτη περίοδο ή και έξι (6) μήνες πριν ή και μετά την κήρυξη της πτώχευσης οποτεδήποτε: α)..., β)..., γ)..., δ)..., ε) παραλείπει την τήρηση υποχρεωτικών εμπορικών βιβλίων ή τα τηρεί κατά τέτοιο τρόπο ή τα μεταβάλει, ώστε να δυσχεραίνεται η διαπίστωση της κατάστασης της περιουσίας του, στ) εξαφανίζει ή αποκρύπτει τα εμπορικά του βιβλία ή άλλα στοιχεία ή παρασιωπά την ύπαρξη εμπορικών βιβλίων ή άλλων στοιχείων, καταστρέφει ή βλάπτει εμπορικά βιβλία ή άλλα στοιχεία, η τήρηση των οποίων είναι υποχρεωτική κατά το νόμο, πριν παρέλθει η προθεσμία που πρέπει να τα διατηρήσει, ώστε να δυσχεραίνεται η διαπίστωση της κατάστασης της περιουσίας του, ζ) αντίθετα προς το νόμο, i) παραλείπει την κατά το νόμο σύνταξη των ισολογισμών ή της απογραφής ή ii) καταρτίζει ισολογισμούς ή απογραφή κατά τρόπο που δυσχεραίνεται η διαπίστωση της κατάστασης της περιουσίας του...". Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει, ότι το έγκλημα της χρεοκοπίας είναι υπαλλακτικώς μικτό, διότι οι περισσότεροι τρόποι τελέσεώς του αποτελούν εκφάνσεις της ίδιας εγκληματικής συμπεριφοράς, ώστε, αν ο δράστης πραγματώσει περισσότερους του ενός τρόπους τελέσεώς του, συγχρόνως ή διαδοχικώς, ένα μόνο έγκλημα χρεοκοπίας τελεί.
[…] Επί καταδίκης για το πτωχευτικό αδίκημα της χρεοκοπίας, η τυχόν διαζευκτική παραδοχή από το δικαστήριο περισσότερων από τους υπαλλακτικούς τρόπους τελέσεως αυτού δημιουργεί ασάφεια και αντίφαση, που καθιστά αδύνατο τον αναιρετικό έλεγχο για το πώς συντελέσθηκε το εν λόγω αδίκημα, οπότε επέρχεται εκ πλαγίου παράβαση της ουσιαστικής ποινικής διατάξεως, η οποία στερεί την απόφαση νόμιμης βάσεως.
Ειδικότερα, επί παραλείψεως της τηρήσεως των υποχρεωτικών εμπορικών βιβλίων στην οποία αφορά η περ. ε΄ (της παρ. 1 του ως άνω άρ. 171 ΠτΚ) ως και επί εξαφανίσεως, αποκρύψεως κτλ. των εμπορικών βιβλίων στα οποία αφορά η περ. στ’ και περιλαμβάνονται τα μη υποχρεωτικά εμπορικά βιβλία, ήτοι ενεργειών και παραλείψεων, που έχουν το νόημα της παρεμποδίσεως της γνώσεως και του ελέγχου της περιουσίας του πτωχεύσαντος εμπόρου εκ μέρους του συνδίκου και των πιστωτών, η καταδικαστική απόφαση πρέπει να εξειδικεύει τα κρίσιμα βιβλία, και τα οποία (ως υποχρεωτικά) παρέλειψε να τήρησει (περ. ε΄) ή τα οποία αυτός εξαφάνισε, απέκρυψε ή παρασιώπησε την η ύπαρξή τους, ώστε να είναι δυνατό να κριθεί, ότι πραγματώθηκαν οι παραπάνω συμπεριφορές, άλλως η απόφαση είναι αναιρετέα για έλλειψη επαρκούς αιτιολογίας και νόμιμης βάσεως.
Στην προκειμένη περίπτωση, όπως προκύπτει από το σκεπτικό της προσβαλλόμενης, υπ’ αριθ. 8386/2014, αποφάσεώς του, το Τριμελές Εφετείο (Πλημμελημάτων) Αθηνών, κήρυξε τους τρεις κατηγορουμένους και ήδη αναιρεσείοντες ενόχους της αξιόποινης πράξεως της χρεοκοπίας από κοινού (άρ. 171 παρ. 1 περ. ε΄ , στ΄, ζ΄ Ν. 3588/2007), για την οποία επέβαλε στον καθένα φυλάκιση δύο (2) ετών, ανασταλείσα επί τριετία, επειδή: Στην Αθήνα, κατά το χρονικό διάστημα από την 30.9.2008 εως την 10.12.2009, από κοινού, ως νόμιμοι εκπρόσωποι επιχείρησης, κατά την ύποπτη περίοδο ή και έξι μήνες πριν ή και μετά την κήρυξη της πτώχευσης οποτεδήποτε είτε παρέλειψαν την τήρηση υποχρεωτικών εμπορικών βιβλίων είτε εξαφάνισαν - απέκρυψαν την τήρηση υποχρεωτικών εμπορικών βιβλίων, είτε εξαφάνισαν - απέκρυψαν τούτα ή παρασιώπησαν την ύπαρξή τους, ενώ επιπλέον, παρέλειψαν τη σύνταξη ισολογισμών της εν λόγω επιχείρησης, με αποτέλεσμα να δυσχεραίνεται η διαπίστωση της κατάστασης της περιουσίας (επιχείρησης) και των ιδίων. Ειδικότερα, ο πρώτος ως Πρόεδρος, ο δεύτερος ως Αντιπρόεδρος και ο τρίτος ως μέλος και άπαντες ως νόμιμοι εκπρόσωποι της ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία "...." (...), που εδρεύει στον ... και εκπροσωπείται νόμιμα, από κοινού, είτε παρέλειψαν να τηρήσουν τα υποχρεωτικά εμπορικά βιβλία της παραπάνω εταιρίας, είτε εξαφάνισαν - απέκρυψαν τούτα ή παρασιώπησαν την ύπαρξή τους και επιπλέον δεν προέβησαν στη σύνταξη των ισολογισμών της εν λόγω εταιρίας για τις χρήσεις 1.10.2007 εως 30.9.2008 και 1.10.2008 έως 30.9.2009, με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσχερής η διαπίστωση της κατάστασης της περιουσίας αυτής και των ιδίων, ιδίως μετά από την κήρυξη της παραπάνω ανώνυμης εταιρίας σε πτώχευση, με ορισθέντα χρόνο παύσης των πληρωμών της τη 10η Δεκεμβρίου 2009".
Με αυτά που δέχθηκε το δικαστήριο της ουσίας δεν διέλαβε την απαιτούμενη ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία, διότι, αφενός μεν αυτή είναι ανεπαρκής ως προς τον τρόπο τελέσεως του προαναφερθέντος εγκλήματος, αφετέρου δε το πόρισμά της περιέχει ασάφειες και αντιφάσεις, η εμφιλοχώρηση των οποίων μεταξύ του σκεπτικού και του διατακτικού της αλλά και στο ίδιο το διατακτικό αυτής καθιστά ανέφικτο τον αναιρετικό έλεγχο.
Ειδικότερα, στο διατακτικό της αποφάσεως διατυπώνονται διαζευκτικά οι τρόποι τελέσεως παρά των κατηγορουμένων και ήδη αναιρεσειόντων της αξιόποινης πράξεως της χρεοκοπίας, είτε δια παραλείψεως να τηρήσουν τα υποχρεωτικά εμπορικά βιβλία της αναφερόμενης Α.Ε. είτε δι’ εξαφανίσεως - αποκρύψεως αυτών ή παρασιωπήσεως της υπάρξεώς τους, οπότε υφίσταται ασάφεια, ως προς τον τρόπο με τον οποίο συντελέσθηκε το ανωτέρω αδίκημα και για ποια συγκεκριμένη παραβατική συμπεριφορά (από τις περ. ε΄ και στ΄ της παρ. 1 του άρ. 171 Ν. 3588/2007) καταδικάστηκαν αυτοί.
Εξάλλου, υφίσταται ασάφεια και αντίφαση μεταξύ του σκεπτικού και του διατακτικού της προσβαλλόμενης αποφάσεως, διότι στο μεν σκεπτικό το πόρισμα αυτής περιορίζεται στην παραδοχή, ότι «…οι κατηγορούμενοι δυσχέραιναν την πτώχευση της εταιρείας που αυτοί προκάλεσαν, αφού ουδέποτε τήρησαν τα υποχρεωτικά εμπορικά βιβλία...», αναφερόμενο, δηλαδή, μόνο στην περίπτωση ε΄ του άρ. 171 παρ. 1 Ν. 3588/2007, ενώ το διατακτικό αναφέρεται σε τρεις τρόπους τελέσεως της επίδικης πράξεως, ήτοι σε εκείνους των περιπτώσεων ε΄ , στ΄ και ζ΄ της παρ. 1 του παραπάνω άρθρου, με συνέπεια να μην μπορούν να εξακριβωθούν τα στοιχεία της αντικειμενικής υποστάσεως, που συγκροτούν την ταυτότητα του παραπάνω εγκλήματος, τα οποία δεν περιγράφονται στην εν λόγω απόφαση κατά τρόπο ορισμένο και σαφή.
Ακόμη, δεν εξειδικεύονται ούτε καν αναφέρονται τα συγκεκριμένα υποχρεωτικά βιβλία της εταιρίας, που αποδίδεται στους κατηγορουμένους και ήδη αναιρεσείοντες ότι παρέλειψαν να τηρήσουν ή ποία βιβλία εξαφάνισαν - απέκρυψαν ή παρασιώπησαν την ύπαρξή τους, δυσχεραίνοντας έτσι τη διαπίστωση της καταστάσεως της περιουσίας της πτωχεύσασας εταιρίας και των ιδίων.
Τέλος, όσον αφορά τον τρόπο τελέσεως της επίδικης πράξεως διά παραλείψεως της κατά νόμο συντάξεως των ισολογισμών της εταιρίας (περ. ζ΄ άρ. 171 παρ. 1 Ν. 3588/2007), γίνεται σχετική αναφορά μόνο στο διατακτικό της αποφάσεως διά της μνείας, ότι "...και επί πλέον δεν προέβησαν στην σύνταξη των ισολογισμών της εν λόγω εταιρίας για τις χρήσεις 1.10.2007 έως 30.9.2008 και 1.10.2008 έως 30.9.2009, με αποτέλεσμα να καθίσταται δυσχερής η διαπίστωση της κατάστασης της περιουσίας αυτής και των ιδίων, ιδίως μετά την κήρυξη της παραπάνω ανώνυμης εταιρίας σε πτώχευση, με ορισθέντα χρόνο παύσης των πληρωμών της την 10η Δεκεμβρίου 2009", ενώ στο σκεπτικό, όπου, συναφώς, γίνεται απλώς και μόνο έκθεση του περιεχομένου της ένορκης επ’ ακροατηρίου καταθέσεως της συνδίκου της πτωχεύσασας εταιρίας, κατά την οποία (κατάθεση) οι κατηγορούμενοι "δεν είχαν συντάξει ισολογισμούς για δύο έτη χρήσης", δεν υπάρχει παραδοχή του δικαστηρίου περί του τρόπου αυτού τελέσεως του ανωτέρω εγκλήματος (διά παραλείψεως συντάξεως των ισολογισμών της ως άνω εταιρίας για τις αναφερόμενες στο διατακτικό χρήσεις) και έτσι περί του εν λόγω τρόπου τελέσεως του εγκλήματος δεν υφίσταται καθόλου αιτιολογία.
