(ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2006 - ÔÅÕ×ÏÓ 35)
Αριθμός απόφασης: 1673/2005
Τμήμα: ΣΤ (ποιν.) ΑΠ
Πρόεδρος: -
Εισηγητής: Δ. Κανελλόπουλος
Απάτη - στοιχεία εγκλήματος - έννοια γεγονότος - Συναυτουργία - τι απαιτείται να αναφέρεται στην απόφαση - δεν αρκεί η ύπαρξη κοινού δόλου.
Άρθρα 386 και 45 Π.Κ.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Από τη διάταξη του άρθρου 386 παρ. 1 του Π.Κ. προκύπτει ότι, για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος της απάτης, απαιτούνται α) σκοπός του δράστη να περιποιηθεί στον εαυτό του η σε άλλον παράνομο περιουσιακό όφελος, χωρίς να είναι αναγκαία και η πραγμάτωση του οφέλους αυτού, β) η εν γνώσει παράσταση ψευδών γεγονότων ως αληθινών ή αθέμιτη απόκρυψη ή παρασιώπηση αληθινών γεγονότων, από την οποία, ως παραγωγό αιτία, παραπλανήθηκε κάποιος και προέβη σε πράξη, παράλειψη ή ανοχή και γ) βλάβη ξένης περιουσίας, η οποία να τελεί σε αιτιώδη σύνδεσμο με τις παραπλανητικές ενέργειες και παραλείψεις του δράστη και η οποία υπάρχει σε περίπτωση μειώσεως ή χειροτερεύσεως της περιουσίας του παθόντος, έστω και αν αυτός έχει ενεργό αξίωση προς ανόρθωσή της. Η παράσταση των ψευδών γεγονότων μπορεί να γίνει με οποιονδήποτε τρόπο, προφορικώς ή εγγράφως, αρκεί, συνεπεία αυτής, να προξενήθηκε η πλάνη και από την παραπλάνηση αυτή να οδηγήθηκε ο παραπλανηθείς σε πράξη ή παράλειψη, ένεκα της οποίας επήλθε περιουσιακή βλάβη σ’ αυτόν ή τρίτο. Ως γεγονότα, κατά την έννοια της πιο πάνω διάταξης, νοούνται τα πραγματικά περιστατικά, που αναφέρονται στο παρελθόν ή στο παρόν και όχι εκείνα που πρόκειται να συμβούν στο μέλλον, όπως είναι οι απλές υποσχέσεις ή συμβατικές υποχρεώσεις.
Όταν όμως οι τελευταίες συνοδεύονται ταυτόχρονα με ψευδείς διαβεβαιώσεις και παραστάσεις άλλων ψευδών γεγονότων, που αναφέρονται στο παρόν ή στο παρελθόν, κατά τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργούν την εντύπωση της μελλοντικής εκπλήρωσης, βάσει της εμφανιζόμενης ψευδούς κατάστασης, από το δράστη που έχει ειλημμένη την πρόθεση να μην εκπληρώσει την υποχρέωση, τότε θεμελιώνεται το έγκλημα της απάτης. Με την επέλευση δε της βλάβης, έστω και εν μέρει, συντελείται το εν λόγω έγκλημα, χωρίς να προσαπαιτείται και η πραγμάτωση του σκοπηθέντος οφέλους του δράστη ή τρίτου. Το έγκλημα αυτό μπορεί να τελεστεί και από περισσότερους από έναν δράστη κατά συναυτουργία, σύμφωνα με το άρθρο 45 του Π.Κ., το οποίο ορίζει ότι «αν δύο ή περισσότεροι τέλεσαν από κοινού αξιόποινη πράξη, καθένας τους τιμωρείται ως αυτουργός της πράξης». Με τον όρο «από κοινού» νοείται αντικειμενικά σύμπραξη στην εκτέλεση της κύριας πράξης και υποκειμενικά κοινός δόλος, δηλαδή ότι ο κάθε συναυτουργός θέλει ή αποδέχεται την πραγμάτωση της αντικειμενικής υποστάσεως του διαπραττόμενου εγκλήματος, γνωρίζοντας ότι και οι λοιποί συμμέτοχοι πράττουν με δόλο τελέσεως του ίδιου εγκλήματος. Η σύμπραξη στην εκτέλεση της κύριας πράξης μπορεί να συνίσταται ή στο ότι καθένας πραγματώνει την όλη αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος, ή ότι το έγκλημα πραγματώνεται με συγκλίνουσες επί μέρους πράξεις των συμμετοχών, ταυτόχρονες ή διαδοχικές. Για τον έλεγχο από τον Άρειο Πάγο της ορθής ερμηνείας και εφαρμογής του άρθρου 45 του Π.Κ., πρέπει να αναφέρονται στην απόφαση τα πραγματικά περιστατικά, βάσει των οποίων το δικαστήριο δέχτηκε ότι ο δράστης συμμετείχε στην τέλεση του εγκλήματος ως συναυτουργός (Ολ ΑΠ 50/1990).
Για να στοιχειοθετηθεί, συνεπώς, η τέλεση του εγκλήματος «από κοινού» στη συναυτουργία, δεν αρκεί υποκειμενικά κοινός δόλος, δηλαδή ότι ο κάθε συναυτουργός θέλει ή αποδέχεται την πραγμάτωση της αντικειμενικής υπόστασης του διαπραττόμενου εγκλήματος, γνωρίζοντας ότι και οι λοιποί συμμέτοχοι πράττουν με δόλο τελέσεως του ίδιου εγκλήματος, αλλά απαιτείται και αντικειμενικά σύμπραξη στην εκτέλεση της κύριας πράξης, η οποία (σύμπραξη) μπορεί να συνίσταται ή στο ότι καθένας πραγματώνει την όλη αντικειμενική υπόσταση του εγκλήματος, ή ότι το έγκλημα πραγματώνεται με συγκλίνουσες επί μέρους πράξεις των συμμετοχών (συναυτουργών), ταυτόχρονες ή διαδοχικές.
ΣΗΜ.
Υποδειγματική η ερμηνεία του άρθρου 45 Π.Κ. από την ως άνω απόφαση, η οποία έχει ιδιαίτερη αξία και σημασία σήμερα που, για λόγους τιμωρητικούς, υποτιμάται πολλές φορές το αντικειμενικό στοιχείο της πράξης και οι καταδίκες στηρίζονται απλώς στο δόλο τέλεσης ή συμμετοχής. Υπάρχουν αποφάσεις που θεωρούν την απλή παρουσία στον τόπο του εγκλήματος απλή συνεργεία (!) χωρίς τη συνδρομή καν των στοιχείων του άρθρου 15 Π.Κ., ή αδιαφορούν για την πράξη του συναυτουργού, που συμβάλλει αιτιακά στην πρόκληση του εγκληματικού αποτελέσματος, αρκούμενες στη διαπίστωση της ύπαρξης κοινού δόλου. Σ’ αυτή την αυθαιρεσία βάζει τέρμα η ως άνω απόφαση του ΣΤ τμήματος του Αρείου Πάγου.
