(ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012 - ÔÅÕ×ÏÓ 76)
Αριθμός απόφασης: ΑΠ 599/2013
Τμήμα: Α1΄ Πολιτικό Τμήμα
Πρόεδρος: Β. Λυκούδης
Εισηγητής: Ν. Λεοντής
Δικαιοδοσία πολιτικών δικαστηρίων για υλικές πράξεις οργάνων του δημοσίου, εφόσον οι πράξεις δεν συνδέονται με άσκηση δημόσιας εξουσίας.
Άρθρα: 104, 105, 106 ΕισΝΑΚ, 914 ΑΚ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Κατά την διάταξη του άρθρου 559 αρ. 4 ΚΠολΔ, ιδρύεται λόγος αναιρέσεως αν το δικαστήριο έχει υπερβεί την δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων. Κατά την έννοια της εν λόγω διατάξεως υπάρχει υπέρβαση δικαιοδοσίας, όταν τα πολιτικά δικαστήρια επιλαμβάνονται υποθέσεως, η οποία κατά νόμο ανήκει στην δικαιοδοσία άλλου δικαστηρίου, ποινικού ή διοικη-τικού, με δυνατότητα μόνον παρε-μπίπτοντος ελέγχου (ΚΠολΔ 2), εκτός αν προκύπτει δεδικασμένο από απόφαση διοικητικού δικαστηρίου. Εξάλλου, με τα άρθρα 94 παρ. 1, 3 του Συντάγματος και 1 παρ. 1 και 2 στοιχ. η΄ του ν. 1406/1983 ορίζεται αντιστοίχως ότι: «Η εκδίκαση των ιδιωτικών διαφορών ουσίας ανήκει στα υφιστάμενα τακτικά διοικητικά δικα-στήρια. Στα πολιτικά δικαστήρια υπάγονται όλες οι ιδιωτικές ...». «Υπάγονται στη δικαιοδοσία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων όλες οι διοικητικές διαφορές ουσίας που δεν έχουν μέχρι σήμερα υπαχθεί σ΄ αυτή. Στις διαφορές περιλαμβάνονται ιδίως αυτές που αναφύονται κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας που αφορά την ευθύνη του Δημοσίου, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου προς αποζημίωση, σύμφωνα με τα άρθρα 105 και 106 του ΕισΝΑΚ». Επίσης με τα άρθρα 104, 105 εδ. α ΕισΝΑΚ, 914 ΑΚ ορίζεται αντιστοίχως ότι: «Για πράξεις και παραλείψεις των οργάνων του δημοσίου που ανάγονται στις έννομες σχέσεις του ιδιωτικού δικαίου ή σχετικές με την ιδιωτική του περιουσία, το Δημόσιο ευθύνεται κατά τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα για τα νομικά πρόσωπα». «Για παράνομες πράξεις των οργάνων του Δημοσίου κατά την άσκηση της δημόσιας εξουσίας που του έχει ανατεθεί, το Δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση εκτός εάν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος». «Όποιος ζημιώσει άλλον παράνομα και υπαίτια έχει υποχρέωση να τον αποζημιώσει». Από τις διατάξεις αυτές συνδυαζόμενες με τη διάταξη του άρθρου 71 ΑΚ προκύπτει ότι μπορεί μεν να δημιουργηθεί ευθύνη του δημοσίου προς αποζημίωση κατά το άρθρο 105 ΕισΝΑΚ και από υλική πράξη οργάνου του, κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του, και συνεπώς να δημιουργηθεί εντεύθεν διοικητική διαφορά υπαγόμενη στη δικαιοδοσία των διοικητικών δικαστηρίων, μόνον όμως όταν η πράξη αυτή ενέχει άσκηση δημόσιας εξουσίας είτε γιατί εντάσσεται σε έννομη σχέση του δημοσίου δικαίου μεταξύ κράτους και πολίτη την οποία πραγματώνει ή επ' ευκαιρία της οποίας τελείται, είτε γιατί συνιστά καθεαυτή δραστηριότητα που αναπτύσσεται υπό καθεστώς νομοθετικής υπεροχής έναντι των πολιτών που αρμόζει αποκλειστικά στο κράτος ή στα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου ως φορείς δημόσιας εξουσίας. Αντίθετα, αν η υλική πράξη δεν συνδέεται αιτιωδώς με έννομη σχέση του δημοσίου δικαίου μεταξύ κράτους και πολίτη, ούτε καλύπτεται καθεαυτή από εξαιρετική νομοθετική ρύθμιση, δημιουργική σχέσεως υπεροχής έναντι των πολιτών, αλλά με την διαχείριση της ιδιωτικής του περιουσίας, τότε η πηγάζουσα από αυτή ευθύνη του δημοσίου προς αποζημίωση θεμελιώνεται αναγκαίως στις διατάξεις ιδιωτικού δικαίου και συνεπώς η ανακύπτουσα διαφορά είναι ιδιωτική. Κατά δε τη διάταξη του άρθρου 106 ΕισΝΑΚ οι διατάξεις του προηγούμενου άρθρου (105) εφαρμόζονται και για την ευθύνη των δήμων, των κοινοτήτων ή των άλλων νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου από πράξεις ή παραλείψεις των που βρίσκονται στην υπηρεσία τους (ΑΕΔ 5/1995).
[Στο επίδικο περιστατικό οι υλικές πράξεις των οργάνων του δημοσίου αφορούσαν τη διαχείριση της ιδιωτικής τους περιουσίας, χωρίς να συνδέονται με άσκηση δημόσιας εξουσίας]
