Νομολογία - διοικητικά

(ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2016 - ÔÅÕ×ÏÓ 90) Αριθμός απόφασης: ΣτΕ 1085/2016 Τμήμα: Α’ Πρόεδρος: Α. Γκότσης, Αντιπρόεδρος Εισηγητής: Α. Καλογεροπούλου, Σύμβουλος, Δικηγόροι: Κ. Μπάκας, Ν. Δημητρακόπουλος (Πάρεδρος ΝΣΚ)
Αστική αρχή του Δημοσίου και η γενική αρχή συνυπολογισμού ωφέλειας και ζημίας.
Άρθρα 105 ΕισΝΑΚ, 298, 928, 930 ΑΚ.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Επειδή, εξάλλου, κατά την έννοια των διατάξεων των άρθρων 105 του ΕισΝΑΚ και 298 του Αστικού Κώδικα, η αποζημίωση, την οποία οφείλει το Δημόσιο, περιλαμβάνει τη διαφορά μεταξύ της περιουσιακής καταστάσεως του ζημιωθέντος μετά την επέλευση του ζημιογόνου γεγονότος και εκείνης στην οποία θα τελούσε ο ζημιωθείς αν δεν συνέβαινε αυτό το γεγονός. Όταν δε από το ζημιογόνο γεγονός προκύπτει και ωφέλεια, η οποία τελεί σε αιτιώδη σύνδεσμο προς αυτό, πραγματική ζημία είναι ό,τι υπολείπεται μετά την αφαίρεση της ωφέλειας. Τέτοιος σύνδεσμος δεν υπάρχει όταν ζημία και ωφέλεια στηρίζονται σε διαφορετική η καθεμία αιτία (βλ. ΣτΕ 3732/2012, 866/2011 7μ., 2803/2000 7μ., πρβλ. ΑΠ 537/2006, 34/2003, 523/1995, 1236/1993, 2163/1986). Σε περίπτωση, επομένως, ωφέλειας από το ζημιογόνο γεγονός επιβάλλεται, για τον προσδιορισμό της ζημίας, ο συνυπολογισμός του οφέλους που προέκυψε εκτός αν τέτοιος συνυπολογισμός αντίκειται, υπό τις συγκεκριμένες περιστάσεις, στην καλή πίστη (ΣτΕ 3732/2012, 866/2011 7μ., ΑΠ 537/2006, 523/1995, 89/1983, 298/1974, 807/1973 Ολ.). Από την ανωτέρω γενική αρχή περί συνυπολογισμού ωφέλειας και ζημίας εισάγει εξαίρεση η διάταξη του τρίτου εδαφίου του άρθρου 930 του Αστικού Κώδικα, κατά την οποία: «Η αξίωση αποζημιώσεως δεν αποκλείεται από το λόγο ότι κάποιος άλλος έχει την υποχρέωση να αποζημιώσει ή να διατρέφει αυτόν που αδικήθηκε». Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή, ιδίως για τις περιπτώσεις θανατώσεως ή βλάβης του σώματος ή της υγείας κάποιου προσώπου, η υποχρέωση προς αποζημίωση δεν αποκλείεται εκ του λόγου ότι άλλος είναι υπόχρεος να αποζημιώσει ή να διατρέφει τον ζημιωθέντα, υπό την έννοια ότι ο ζημιωθείς δικαιούται να απαιτήσει, στην τελευταία αυτή περίπτωση, αμφότερες τις παροχές, δηλαδή και την αποζημίωση και την ωφέλεια και όταν αυτές έχουν ως αιτία το ζημιογόνο γεγονός. Περαιτέρω, ειδικώς στην περίπτωση, κατά την οποία, ο υπόχρεος να αποζημιώσει τον ζημιωθέντα είναι και ο ίδιος υπόχρεoς να χορηγήσει στον ζημιωθέντα και την ωφέλεια, όπως συμβαίνει στην περίπτωση, κατά την οποία, το Δημόσιο οφείλει αποζημίωση λόγω διατροφής στο πλαίσιο εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 105 του ΕισΝΑΚ, συγχρόνως δε οφείλει και σύνταξη λόγω θανάτου, είναι μεν δυνατόν, από τις γενικές διατάξεις του δικαίου, να μην δικαιολογείται στη συγκεκριμένη περίπτωση ο συνυπολογισμός εν όλω ή εν μέρει της ωφέλειας στη ζημία, όπως όταν η καλή πίστη δεν ανέχεται το κέρδος από το ζημιογόνο γεγονός, εκτιμωμένων των συνθηκών της συγκεκριμένης περιπτώσεως, να αποβεί σε ωφέλεια του ζημιώσαντος (ΣτΕ 3732/2012, ΑΠ 89/1983, 298/1974, 807/1973 Ολ.) αλλά μπορεί η καλή πίστη να επιτρέπει ή ακόμα και να επιβάλλει, ενόψει πάντοτε των συγκεκριμένων συνθηκών, κατά τον υπολογισμό της αποζημιώσεως λόγω διατροφής που καταβάλλει το Δημόσιο κατ’ εφαρμογή του άρθρου 105 του ΕισΝΑΚ, να χωρήσει συμψηφισμός εν όλω ή εν μέρει με την καταβαλλόμενη από το ίδιο το Δημόσιο σύνταξη λόγω θανάτου, ενόψει, άλλωστε, και των παρόμοιων σκοπών (πρβλ. ΣτΕ 3732/2012) τους οποίους αποβλέπει να εξυπηρετήσει και των αναγκών τις οποίες επιδιώκει να ικανοποιήσει τόσο η αποζημίωση λόγω διατροφής όσο και η σύνταξη λόγω θανάτου, έτσι ώστε το ζημιογόνο γεγονός να μην οδηγήσει τελικώς στον πλουτισμό του ζημιωθέντος.

Μειοψήφησαν οι Σύμβουλοι Ταξιαρχία Κόμβου και Δημήτρης Εμμανουηλίδης στην άποψη των οποίων προσχώρησε και ο Πάρεδρος Βασίλης Ανδρουλάκης κατά τη γνώμη των οποίων, στην περίπτωση κατά την οποία υπόχρεος σε αποζημίωση λόγω διατροφής είναι το Δημόσιο, στο πλαίσιο εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα, συγχρόνως δε το Δημόσιο (και όχι «τρίτος») οφείλει, εκτός από αποζημίωση λόγω διατροφής, και σύνταξη στον ζημιωθέντα λόγω θανάτου του υποχρέου να τον διατρέφει, ο ζημιωθείς δικαιούται να απαιτήσει, στην τελευταία αυτή περίπτωση, αμφότερες τις παροχές, δηλαδή και την αποζημίωση και την ωφέλεια και όταν αυτές έχουν ως αιτία το ζημιογόνο γεγονός. Στην τελευταία, δηλαδή, αυτή περίπτωση, ο ζημιωθείς θα εισπράξει αμφότερες τις παροχές και δεν χωρεί συμψηφισμός της οφειλόμενης αποζημιώσεως λόγω διατροφής με τη σύνταξη λόγω θανάτου, για την οποία, άλλωστε, ο θανατωθείς έχει υποβληθεί σε θυσίες κατά τη διάρκεια της ζωής του, καταβάλλοντας εισφορές, δεν ασκεί δε επιρροή το γεγονός ότι η ιδιότητα του υποχρέου σε αποζημίωση συμπίπτει με την ιδιότητα του οφείλοντος τη σύνταξη - ωφέλεια.
(Δέχεται εν μέρει την αίτηση αναίρεσης. Αναιρεί εν μέρει την προσβαλλόμενη απόφαση)

Copyright© 2006-2014 - Νομικά χρονικά - All Rights Reserved